Phân tích bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương
Đề bài: Em hãy phân tích bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương
Bài làm
Ôi Bác Hồ ơi, những xế chiều
Nghìn thu nhớ Bác biết bao nhiêu
Lúc sinh thời, Bác Hồ đã dành cho miền Nam tình cảm ưu ái, nhớ thương sâu sắc, đồng bào miền Nam yêu kính Bác vô vàn và ước mong một ngày đất nước hòa bình để được ra thăm Bác cho vơi nỗi nhớ. Nhưng ngày đất đất nước hòa bình, thống nhất thì Bác đã ra đi vĩnh viễn. Từ miền Nam, Viễn Phương đã hành hương ra Hà Nội để viếng nơi yên nghỉ của Người. Với tâm tình con thảo, nhà thơ đã sáng tác bài thơ Viếng Lăng Bác.
Lời thơ mở đầu tưởng như lời tâm tình chân thành:
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Nhà thơ xưng con gọi Bác, đại từ con không chỉ mang nét đặc trưng trong cách xưng hô của người Nam Bộ mà còn thể hiện tâm linh của người con đối với vị cha già của dân tộc vì đối với vị dân tộc thì "Người là cha, là Bác, là anh". Yếu tố không gian ở miền Nam không chỉ diễn tả sự xa cách về địa lý ma còn là thời gian xa cách vì miền Nam phải bao nhiều năm mới được giải phóng miền Nam đã đi trước về sau. Sự xa cách ấy càng nung chát thêm nỗi mong nhớ Bác.
Từ xa nhìn về lăng Bác, nhà thơ đã phát hiện hình ảnh rất quen thuộc:
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi! hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng
Hình ảnh "hàng tre" trong sương thật đẹp đẽ, huyền ảo làm gợi nhớ đến lũy tre làng thân thuộc với con người Việt Nam đầy sức sống. Hàng tre mãi "bát ngát xanh xanh" cũng như con người Việt Nam luôn mạnh mẽ, tràn đầy sức sống, tươi trẻ để vươn lên trong cuộc sống. Thành ngữ "bão táp mưa sa" như muốn nhắc đến những khó khăn, thử thách mà dân tộc ta phải đường đầu, đối phó do thiên tai, giặc giã gây ra. Hàng tre vẫn "đứng thẳng hàng" như dân tộc Việt Nam luôn kiên cường, bất khuất để tồn tại và phát triển.
Theo đoàn người đi vào trong lăng nhà thơ đã nhìn thấy:
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân
Mặt trời trên lăng là mặt trời trong thiên nhiên đem lại nguồn sáng và sức sống cho muôn vật; mặt trời trong lăng là hình ảnh ẩn dụ để chỉ sự vĩ đại, phải chất cao quý nơi Bác: Bác là mặt trời cách mạng soi đường chỉ lối cho dân tộc Việt Nam thoát khỏi đêm đen để thấy được bình minh tươi sáng. HÌnh ảnh dòng người như một "tràng hoa" khi vào viếng lăng Bác thật đẹp và giàu ý nghĩa: cuộc đời mỗi người đã nở hoa, tỏa sáng dưới ánh sáng cua Bác với nghệ thuật hoán dụ "bảy mươi chín mùa xuân" đã giúp liên tưởng đến tuổi thọ, cuộc đời đã quên mình hhi sinh để công hiến cho cách mạng, cho dân tộc, Tổ quốc.
Đứng trước thi hài của Bác, niềm cảm xúc của Viễn Phương bỗng dâng trào.
Bác trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim
Niềm cảm xúc đột ngột, trào dâng khiến cho nhà thơ tưởng rằng "Bác nằm trong giấc ngủ" Bác vẫn hiện diện, vẫn sống với dân tộc. Bác nằm ngủ trong một không gian "giữa một vầng trăng sáng dịu hiền" thật đẹp đẽ. Lúc sinh thời Bác yêu trăng vô vàn, vầng trăng theo Bác trên những chặng đường gian khổ của cuộc kháng chiến, những ngày hoạt động cách mạng.
Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ
(Ngắm trăng)
Hoặc
Trăng vào cửa sổ đòi thơ
(Tin thắng trận)
Vầng trăng bây giờ theo Bác vào trong lăng để bầu bạn, làm tri kỷ với Người. Bác tồn tại mãi mãi với dân tộc như "vầng trăng trời xanh" trên không trung. Nhưng lý trí đã đưa tác giả trở về với hiện thực: Bác không còn nữa, Người đã ra đi. Từ gợi cảm "nhói" diễn tả ở nỗi đau đớn tột cùng, niềm xót thương vô hạn khi tác giải biết rằng bác đã ra đi.
Cuộc gặp gỡ hội tụ nào rồi cũng đến lúc chia tauy, nghĩ đến giây phút ấy, tâm hồn nhà thơ bỗng dạt dào những cảm xúc lẫn suy tư.
Mai về miền Nam thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quang lăng bác
Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này
Hình ảnh "thương trào nước mắt" diễn tả nguồn cảm xúc mãnh liệt bởi lòng yêu thương vô hạn, lưu luyến khi phải rời xa Bác. Tâm nguyện của nhà thơ thể hiện qua điệp từ "muốn làm". Một ước muốn vừa chân thành, giản dị vừa mãnh liệt nồng cháy. Làm "con chim hót" líu lo nơi lăng Bác. làm đóa hoa tỏa hương ngát thơm nơi Người yên nghỉ. Hình ảnh ẩn dụ này để thể hiện ước vọng được sống gần Bác; ước vọng cuối cùng làm "cây tre" trung hiếu là hình ảnh ẩn dụ đầy ý nghĩa tốt đẹp. Nếu hình ảnh "hàng tre" ở khổ đầu là khách thể mà nhà thơ lấy làm đối tượng để chiêm ngắm thì cây tre trung hiếu là là chủ thể là chính con người của tác giả. Một cây tre nhỏ bé nhưng đã góp phần làm hàng tre thêm vững chắc. Hình ảnh này đã thể hiện được hoài bão, ước vọng quyết tâm của nhà thơ: Muốn tiếp nối sự nghiệp cách mạng, tiếp nối những truyền thống dân tộc bằng sự đóng góp nhỏ bé của chính mình, muốn trung với nước, hiếu với dân như lời Bác từng dặn dò.
Viếng lăng Bác là một bài thơ hay, đầy cảm xúc của Viễn Phương. Với nét bút chân thành, giản dị mà cảm động, thiết tha nhà thơ đã biểu lộ những suy nghĩ, cảm nhận tốt đẹp về dân tộc, đất nước những tình cảm trân trọng biết ơn đối với Chủ tịch.
Âm điệu truyền cảm của bài tơ vẫn cứ vàng lên làm tâm hồn ta thêm xúc động mỗi khi nghĩ về Bác rồi tự nhủ để làm gì, phải sống như thế nào để tiếp nối truyền thống của dân tộc, để phát huy những thành quả tốt đẹp mà Bác và bao tiền nhân đã để lại cho hậu thế.
Bài văn mẫu phân tích bài thơ Viếng Lăng Bác sẽ giúp các bạn ôn thi tốt hơn trong kỳ thi sắp đến. Chúc các bạn thành công.
Xem thêm
